Panatacara kerep uga diarani
denign babrayan agung minanga panatacara pambyawara, pranata adicara, pranata
titilaksana, pranata laksitaning adicara utawi Master of Ceremony (MC). Regeng,
nges lan orane sawijining adicara iku saperangan gedhe dadi tanggungjawabe
pranatacara. Pranatacara kuwi sawijining paraga(wong) sing duwe jejibahan
nglantarake titilaksana (lakune) sawijining upacara adat temanten, kesripahan,
resmi/ formal, pepanggihan (pertemuan), pajamuan (pesta), pangaosan utawa
pentas (show) lan sapanunggale. Kaya dene ing acara upacara adat temanten
Jawa, pranatacara kajibah nglantarake titilaksana (lakune) adicara ijab,
pawiwahan lan pahargyan. Senadyan kaya mengkono ana kalamangsane ijab (jab kabul)
madeg dhewe ora gandheng karo adicara pawiwahan lan pahargyan (resepsi)
temanten. Dene yen ing upacara kasripahan (kematian) juru panitilaksana
(pranatacara) nglantarake upacara mbudhalake layon saka omah menyang sarean
(kuburan).
2.
Perangan
teks panatacara
Minangka kanggo ancer-ancer
yen kanggo gawe ngrengrengan teks panatacara parasiswa kudu weruh
pokok-pokok teks panatacara mau. Dene pokok (batang tubuhe) teks pranata cara,
yaikut:
a.
Salam
pambuka. Salam pambuka kanthi tembung, “Asalamualaikum Warahmatullah
wabarokatuh” (tumrap wong Islam), utawa tembung “nuwun kawula nuwun”.
b. Pamuji syukur. Puji sykur konjuk marang Gusti ingkang Maha Kuwasa sarta ngaturake sholawat salam konjuk marang kanjeng Nabi Muhammad
b. Pamuji syukur. Puji sykur konjuk marang Gusti ingkang Maha Kuwasa sarta ngaturake sholawat salam konjuk marang kanjeng Nabi Muhammad
c.
Sapa
aruh. Sapa aru utawa aruh-aruh marang kabeh para tamu unddangan. Anggone sapa
aruh mau diwiwiti saka wong sing paling tua nganti marang sing enom, saka sing
pangkate luwih dhuwur nganti sing endhek.
d.
Ancasing
gati. Ancasing gati yaiku apa kang dadi tujuan saka adicara kang diadani
(dilaksanakan) ing wektu iku paraga pranatacara kudu weruh kanthi gamblang
ngenani adicacaaapa sing diangit dening panatacara kudu klop karo panyuwune
sing duwe gawe, sarta kudu klop karo swasanane serta cundhuk karo tatanan adat
kang ana ing bebrayan (masyarakat) kono.
e.
Panutup.
Ing perangan panutup iki prantacaara nggatur marang para rawuh mungguh acara
kang dirantam, sarta ngajak ngenut lakuning pahagyan kanthi kepenak
f.
Salam
penutup.
3.
Unsur-unsur panatacara
Sarat Panatacara
Kanthi gladhen lan sarat laku
pitung perkara. Dening Rama Sudi Yatmana (1989:1) di jlenterhake kanthi aran
Saptama Pangolahing Raga, yaiku:
a.
Magatra, yaiku bleger wewujudane rupa, adining sastra lan
nyandang penganggo kang trep, pantes lan jangkep. Solah bawa sing luwes lan ora
digawe-gawe
b.
Malaksana, mlaku samlaku, sapecak sajangkah ditata runtut,
luwes mrabawani, ora ingah-ingih lan ora wigah wigih sarta ora ngisin-ngisini
c.
Mawastha, ngadeg jejeg, ora kendo, ora dhoyong
d.
Maraga: ora grogi, ora wedi, ora gmeeter, anteb lan anteng
obahe wawak, sirah, gulu, siku, asta lumrahe samadya ora katon ndhangak tangan
kudu bisa nambahi cetha paa kagn diucapake.
e.
Malaghawa, trampil kepara trengginas, cag ceg, lancar, gancar,
sembada ing karya. Ora ngleler nangin uga ora katon grusa grusu
f.
Matanggap, tanggap ing sakabehe swasana, sarta bisa andayani
regenge swasana. Mula pranata cara uga bsa gawe gumrengsenge swasana prasat
bisa aweh tetamba tumrap wong kang nandhang susah/ sungkawa
g.
Mawwat: anteb, mantebm ngentasi purwa, madya lan wasaning
karya. Dadi pranata cara kudu bisa ngedhaleni acara wiwit kawitan, tengahan,
lan pungkasane acara kanthi manteb lan sampurna. Aja nganti ana acara kagn
kececer keliwatan uwal saka rantaman
4.
Teknik maca panatacara
Sajroning macakake panatacara
mbutuhake kaprigelan supaya kang ngrungokake isa rumangsa seneng lanpranatacarane
gampang dingreteni. Kaprigelan kasebut kaya andharan iki.
1)
Nggunakake
pangucap kang trep
2)
Pamedhote
ukara kang trep
3)
Nggunakake
intonasi, nada, lan tekanan kang trep
4)
Ngreteni
tandha wacan kanthi trep
5)
Swara
kang cetha
6)
Ngatur
alon lan cepete pamaca
7)
Ngolah
treping mlebu wetuning napas
8)
Mahami
wacan
9)
Percaya
marang dhiri pribadi
5.
Tuladha teks panatacara
PAHARGYAN PENGANTEN
Ass. Wr. Wb
Kasugengan, rahmat saha
berkah dalem Gusti ingkang Maha Agung mugi tansah kajiwa kasarira dening para
tamu ingkang minulya.
Nuwun, para sesepuh, para
pinisepuh ingkat dahat
kinabekten. Para pangembating
praja ingkang tuhu sinudarsana.Bapak-bapak Ibu-ibu, para rawuh kakung miwah
putrid ingkang dahat kinurmatan.
Inggih awit saking
keparengipun Bapak…….. sekaliyan, kula kapitados ndherekaken lampahing adicara
pahargyan prasaja ing kalenggahan punika.
Dene wigatosing
sedya, Bapak…….sekaliyan kersa
mahargya putra penganten
sarimbit, inggih punika……….., putra-putrinipun Bapak Ibu…….., saha nakmas…………, putra kakungipun
Bapak……..sekaliyan ing pidalem ing…………..
Awit saking pangestunipun
para rawuh sedaya, putra kekalih sampun kaleksanan nindakaken akad nikah kanthi
wilujeng, nalika wau wonten ing……..
Para rawuh ingkang minulya,
keparenga kula ngaturaken reroncening adicara, ingkang sampun rinancang dening
sedaya keluwarga.
a.
Adicara
ingkang sepisan inggih menika pambuka.
b.
Adicara ingkang
kaping kalih, inggih
menika atur pambagya
saking keluwarga.
c.
Ndhungkap
adicara ingkang kaping tiga
inggih menika paring
sabda saking keluwarga penganten kakung.
d.
Kalajengaken adicara
ingkang kaping sekawan
inggih menika atur pangandikan saking keluwarga pengantin
putri.
e.
Tataran
adicara ingkang kaping gangsalinggih menika sabdatama utawi ular-ular.
f.
Adicara
ingkang pungkasan inggih menika panutup.
Para
rawuh ingkang dahat
kinurmatan, minangka pambukaning pahargyan menika sumangga kula dherekaken sesarengan maos Basmallah. Dene
para rawuh ingkang
ngrasuk agama sanes,
kula sumanggakaken miturut kapitadosanipun piyambak. Sumangga
kula dherekaken.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar