Materi Tambahan XI-CIBI (1)

ANOMAN Anoman iku sadurunge dadi pandhita ing Kendhalisada, dadi senapati kang perwira wadya balane Prabu Rama duk nalika nglurugi Prabu Dasamuka narendra Ngalengka. Anoman dadi prajurit kang peng-pengan, sanadyan wujud wanara (kethek) nanging bebudene lan luhuring budi pekertine ora beda kaya janma manungsa. Awit miturut carita padhalangan Anoman iku atmajane Bathara Guru kang miyos saka Dewi Anjani (putrane Resi Gotama patutan klawan Dewi Windradi). Anoman kang awujud kethek putih iku sebab ibune (yaiku Dewi Anjani) uga darbe sesipatan wanara. Priksanana bab SUGRIWA SUBALI. Amarga dolanan cupu, wusana cupu mau dimelikake dening para kadange Dewi Anjani, kang asma Sugriwa lan Subali, dening ingkang ramane (Resi Gotama), cupu mau disawatake. Wadhah lan tutupe pisah, siji ceblok in tlatah Ayodya dadi sendhang Sumala. Kadang telu mau padha salin rupa kethek bareng kena dayane banyu sendhang Sumala, Sugriwa lan Subali blegere wutuh dadi kethek nanging dewi Anjani mung praupan, tangan lan sikile kang memper kethek. Gelising carita, dening Resi Gotama kinen padha martapa minangka sarana ruwat saka wujud mau. Subali tapa ngalong (kaya patrape kalong), Sugriwa tapa ngidang (nglakoni kaya patrape kidang), dene Anjani tapa nyanthuka (canthuka tegese kodhok, dadi tapa kaya patrape kodhok). Kocap nalika samana sang Dewi Anajni anggone tapa wus sawatara suwe, banget gentur tapane, nganti mrebawani kahyangan Suralaya. Hyang Guru kapareng tumedhak arsa parig kanugrahan, bareng wus prapta ing papan dununge sang dewi Anjani, Hyang Guru banget kapanduk ing rasa sih (kena panah asmara) nganti korut kamane (ceblok “sperma”-ne). Kama tiba ing godhonge wit (sacedhake Dewi Anjani anggone martapa), satemah godhong mau rontog tiba ana pepangkone dewi Anjani, dening sang Dewi banjur kadhahar satemah nggarbini, wusanane peputra sang Anoman. Anoman uga kapundhut putra angkat dening Bathara Bayu, mula banjur sinebut rising Prabancanasiwi, prabancana = angin ; siwi = anak. Mula ora aneh manawa sandhang panganggone sang Anoman iku memba Bathara Bayu. Kayata ; nganggem kampuh poleng bang bintulu (awarna abang, ireng, kuning, putih lan ijo maya-maya), ngagem gelang candrakirana, ngagem pupuk mas rineka jarot-ing asem (minangka pratandha nggenya ngisep pangawikan marang Hyang Bayu) kang mapan ana ndhuwur bathuk. Paraga kang uga kapundhut putra angkat dening Hyang Bayu, yaiku Raden Werkodara (panenggak Pandhawa), kang uga ngagem sandhangan ngemba Bathara Bayu. Awit sandhangan iku pancen kanugrahane Hyang Bayu wiwit bayi iku ana kandhutane sang ibu, dadi lair cenger wus nganggo sandhangan mau. Bathara Bayu kajaba ngangkat putra sang Anoman uga ngangkat marang sang Werkodara (satriya panenggaking Pandhawa), mula sang Anoman lan sang Werkodara iku kalebu kadang tunggal bayu, tegese padha-padha dadi putra angkate Hyang Bayu. Kekarone padha sinebut kadang bayu, nanging luwih tuwa Anoman, mula Anoman yen ngundang Werkodara kanthi sebutan ”adhi”. Raden Werkodara nyebut ”kakang” marang Anoman. Kadang bayu (utawa sinebut darah Bayu) iku cacahe ana sanga, yaiku : 1. Bathara Bayu 2. Anoman, 3. Werkodara (Bhima Bratasena), 4. Wil Jajahwreka, 5. Bagawan Maekana, 6. Liman Setubanda, 7. Dewa Ruci, 8. Garudha Mahambira, 9. Naga Kuwara. Kadang tunggal bayu (darah bayu) iku bisa mangreh lakuning angin, mulane bisa lumaku kanthi rikat banget, lan mawa prabawa angin.